New York’u sarı taksileri olmadan düşünmek olanaksız. Günlük hayatta metrodan şaşmayan 2.5 milyon kişi olsa da, Manhattan’da yarım milyon kişi her gün taksi kullanıyor. Şehirde 12 bin sarı taksi, toplam 40 bin şoför tarafından geceli gündüzlü çalıştırılıyor. 9 trilyon dolarlık bir piyasa oluşturan, tanesi 500 bin dolar civarındaki taksi plakalarının ancak beşte biri taksi şoförlerine ait. Yüzde 40’ı Hintli ve Pakistanlı şoförlerin oluşturduğu göçmen mesleği taksicilik New York’un uluslararası simgelerinden biri olsa da oldukça meşakkatli.
Öğrenci olarak geldiği New York’ta taksi şoförlüğüne başlayan, halen New Jersey’de özel taksi hizmeti sağlayan bir limuzin şirketinin sahibi olan Mehmet Sonsöz, taksi şoförlüğünü bir meslek değil, mesleksizlik olarak niteliyor. New York’ta Türk öğrencilerin taksiciliğe ek gelir için başladığını anlatan Sonsöz, taksicilikte gelirin artması için fazla mesainin şart olduğunu söyleyerek, Manhattan’da haftanın yedi günü günde 12 saat taksi şoförlüğü yaptığını ve girişimci ruhla kendi arabasını alma yoluna gittiğini aktarıyor.
Trafikten şikayetçi
Sonsöz, Manhattan trafiğinden oldukça şikayetçi. Gündüz bitmeyen bir trafik sıkışıklığının ardından, taksilerin gece müşteri yarışına girdiğini, bu yüzden Manhattan’da taksi şoförlüğünün çok yıpratıcı olduğunu anlatıyor. Limuzinler için plaka almak gerekmediğinden daha ekonomik bir yatırım olduğunu düşünen Sonsöz, New Jersey’in daha akıcı trafikli bir bölgesine geçerek kendi limuzin şirketini kumuş. “Manhattan’da taksi işletmek çok riskli. Trafik cezaları 100 doların üzerinde. Çok sayıda arabanız olması, o arabalara da yeterince müşteri bulmanız gerek. Ancak genelde müşterilerin hepsi belli saatte araba istiyor” diye konuşuyor. Manhattan’da sarı taksi şoförleri günde 100 doları araba sahibine bırakıyor ve üstünü kazanç hanelerine eklemek için uzun saatler çalışmak zorunda kalıyor. Taksicilerin kazancı ayda 1500 dolar civarında.
LİMUZİN
İş dünyası limuzin servisini kullanıyor
New York’ta iş dünyasının ulaşım aracı olarak limuzin servisleri revaçta. Şirketler kendi bünyelerinde araba bulundurmak yerine limuzin tabir edilen servislerle anlaşarak üst düzey yetkililerin ve diğer çalışanların ulaşım hizmetlerini sağlıyor. Örneğin, Citibank gibi büyük şirketler çalışanlarının ulaşım giderleri için yılda 5 milyon dolar kadar masraf yazabiliyor ve bu piyasanın toplam 150 milyon dolar büyüklüğe ulaştığı tahmin ediliyor. Bugün New York’ta toplam 30 şirketin işlettiği yaklaşık 8 bin limuzinin 800’ü Türkler tarafından kullanılıyor.
New York’ta 10 limuzinli MorningStar Limo şirketinin sahibi Hasan Yalçınkaya limuzinle taksilerin farkını limuzinlerin özel çağrıyla müşteri kabul etmesi ve caddelerden müşteri almamasıyla açıklıyor. Limuzin şoförlerinin ceket ve kravat gibi giyim kurallarına uyması gerekiyor. Limuzin adı verilen Cadillac ve Lincoln Town Car model konforlu arabaların temizlik ve düzeni kontrol ediliyor. Limuzin servisinin Manhattan’ın büyük şirketlerinin şehir dışında yaşayan çalışanlarına güvenli ve ekonomik bir alternatif ulaşım arayışıyla doğduğunu aktaran Yalçınkaya, Türkiye’de otelcilik yaparken, ABD’ye geldiğinde bu mesleği kendi saatlerini ayarlayabildiği, kimseye mecbur olmadığı özgür bir meslek olduğu için tercih etmiş.
Tıp mezunu şoför var
Türk şoför profilinin içinde tıp fakültesi mezunları dahil farklı kesimlerden oluştuğunu söyleyen Yalçınkaya, taksiciliğin, başlaması kolay bir meslek olduğu için tercih edildiğini anlatıyor. Taksi şoförlüğüne üç hafta gibi bir süreçte lisans alınarak başlanabiliyor. Peşinatsız taksitle araba satın alınabildiği için taksi ve limuzin kullanmaya başlayan Türkler ortalama 4-5 yıl bu işi sürdürdükten sonra daha sonra benzin istasyonu satın almaya, Dunkin’ Donuts gibi zincir dükkanların işletmesinden uçak mekaniğine yepyeni yollara gidiyorlar. Yalçınkaya, sürekli değişen yasal düzenlemelerin şoförleri zor durumda bıraktığı kanısında olduğunu söyleyerek “Bu mesleğe 20 yıl önce başladığımda günde 250 dolar brüt kazanılıyordu, şimdi de ancak o kadar” diyor.
Müge Akgün/Referans
